Het strategisch project "Open Ruimte in en om Mechelen" (ORIOM) heeft tot doel de open ruimte in en rond Mechelen te beschermen, te versterken en waar mogelijk te verbinden. Bij ORIOM 3.0 nemen de gemeenten Bonheiden, Boortmeerbeek, Duffel, Mechelen, Sint-Katelijne-Waver, Willebroek en Zemst de fakkel over van Regionaal Landschap Rivierenland, Natuurpunt en het Agentschap voor Natuur en Bos, als financierders van het strategisch project ORIOM.
Aan de gemeenteraad wordt gevraagd de samenwerkingsovereenkomst tussen deze 7 partnergemeenten, Regionaal Landschap Rivierenland (werkgever) en ORIOM goed te keuren.
Vlaanderen staat voor belangrijke ruimtelijke uitdagingen: de strijd met klimaatsverandering en verdroging (Blue Deal), het tegengaan van verdere betonnering en versnippering van het landschap, en het inzetten op een zuiniger en slimmer ruimtegebruik. Acties rond ontharding, bosuitbreiding, ruimte maken voor groenblauwe netwerken en natte natuur, inzetten op waterslimme land- en tuinbouw komen prioritair op de agenda. De coronapandemie onderstreepte de nood aan meer groene longen en ontspanningsmogelijkheden voor bewoners vlakbij en tegelijk wordt gewerkt aan het ontwikkelen van florerende bestemmingen voor bezoekers van veraf.
Een gecoördineerde, gebiedsgerichte aanpak over administratieve en sectorale grenzen heen is noodzakelijk om deze ambities door te vertalen naar een zo groot mogelijke impact op terrein. Met het strategisch project 3.0 wenst ORIOM dit samen met haar projectpartners te realiseren door middel van een gezamenlijk, gedragen uitvoeringstraject.
Het uitvoeringsprogramma speelt zich af op verschillende schaalniveaus, waarbij op macroschaal de actiegebieden worden gedefinieerd en afgebakend op basis van de eigen ruimtelijke identiteit en bijhorende vraagstukken. Op mesoschaal worden de hefboomprojecten omschreven, waar gebiedscoalities aan zet zijn die de specifieke ruimtelijke uitdagingen binnen één of meerdere van deze actiegebieden aanpakken. Op microschaal worden ten slotte de concrete terreinacties gesitueerd die binnen een hefboomproject vervat zijn.
Horizontaal doorheen al deze actiegebieden en hefboomprojecten maakt ORIOM 3 werk van volgende vijf nieuwe strategische doelstellingen:
Bondig samengevat focust het volgende strategisch project op deze acties:
Het Decreet over het lokaal bestuur.
Raadslid Guido Vaganée is niet aanwezig tijdens de publieke stemming over dit punt, bij de geheime stemming is hij wel aanwezig.
In tegenstelling tot de vorige strategische projecten waarbij de gemeente geen financiële inbreng moest doen, wordt bij ORIOM 3.0 een jaarlijkse cofinanciering gevraagd van € 3.600 per jaar per gemeente, voor een periode van 3 jaar. Deze kredieten zijn in de meerjarenplanning voorzien op A7.11.4.
Visum:
Het visum van de financieel directeur wordt toegekend aan deze verbintenis. Daarmee wordt bevestigd dat er geen enkele aanwijzing is gevonden dat deze uitgave onwettig, onregelmatig of zonder voldoende krediet in het lopende boekjaar of zonder verbintenis mogelijk binnen het meerjarenplan, zou worden aangegaan.
Gunstig visum Visum 2023/0123 van Els Van Bever van 11 april 2023
Publieke stemming:
Geheime stemming over de afvaardiging:
Stemming 1: afgevaardigde stuurgroep Bosgroep Antwerpen:
Stemming 2: plaatsvervangend afgevaardigde stuurgroep Bosgroep Antwerpen:
Artikel 1 - Keurt de samenwerkingsovereenkomst tussen de 7 partnergemeenten, ORIOM 3.0 en Regionaal Landschap Rivierenland (RLRL) goed, waarvan de tekst luidt als volgt:
Coördinatie Strategisch Project ORIOM 3.0: Gebiedsprogramma “Open ruimte in het Mechels Rivierenland”
Tussen
Gemeentebestuur Bonheiden, met zetel te Jacques Morrensplein 10, 2820 Bonheiden, vertegenwoordigd door Lode Van Looy, burgemeester, en Ethel Van den Wijngaert, algemeen directeur,
Gemeentebestuur Boortmeerbeek, met zetel te Pastorijstraat 2, 3190 Boortmeerbeek, vertegenwoordigd door [naam en functie],
Gemeentebestuur Duffel, met zetel te Gemeentestraat 21, 2570 Duffel vertegenwoordigd door [naam en functie],
Stadsbestuur Mechelen, met zetel te Grote Markt 21, 2800 Mechelen, vertegenwoordigd door [naam en functie],
Gemeentebestuur Sint-Katelijne-Waver, met zetel te Lemanstraat 63, 2860 Sint-Katelijne-Waver, vertegenwoordigd door [naam en functie],
Gemeentebestuur Willebroek, met zetel te Pastorijstraat 1, 2830 Willebroek, vertegenwoordigd door [naam en functie],
Gemeentebestuur Zemst, met zetel te De Griet 1, 1980 Zemst, vertegenwoordigd door [naam en functie],
Hierna genoemd de “partnergemeenten”
En
Regionaal Landschap Rivierenland vzw, met zetel te Hallestraat 6, 2800 Mechelen, vertegenwoordigd door de coördinator Ankatrien Boulanger en de voorzitter Jan De Haes, hierna genoemd “RLRL”
En
Het strategisch project Open ruimte in en om Mechelen 3.0, met zetel te Hallestraat 6, 2800 Mechelen, vertegenwoordigd door de coördinator Myrtle Verhaeven, hierna genoemd “ORIOM”
wordt overeengekomen wat volgt:
Artikel 1. Kader en doel van de samenwerking
1.1. Aanleiding en kader
Het projectgebied, dat de gemeenten Bonheiden, Boortmeerbeek, Duffel, Mechelen, Sint-Katelijne-Waver, Willebroek en Zemst omvat, wordt gekenmerkt door een aangesloten rivierenlandschap met de Rupel, Nete, Zenne en Dijle, de kanalen Leuven-Dijle en Brussel-Schelde en bijrivieren zoals Barebeek, Vrouwvliet, Molenbeek, Goorbosbeek en Itterbeek als fijnvertakte, groenblauwe ruggengraat. Natte natuurgebieden, bossen, uitgestrekte land- en tuinbouwgebieden, kleinschalige kouterlandschappen en unieke erfgoedbakens tekenen het gebied. Tegelijk situeert het zich midden in het stedelijk kerngebied van Vlaanderen, met Mechelen als multimodaal regionaal knooppunt tussen verschillende grootstedelijke gebieden. Door deze strategische, centrale ligging ervaart de regio een hoge ontwikkelingsdruk en wordt de nood aan een doordachte verdichting, clustering en vrijwaring van open ruimte steeds groter en urgenter. Het voortschrijdend biodiversiteitverlies en de groeiende, ontwrichtende impact van klimaatverandering stelt ons voor bijkomende grote uitdagingen.
De vrijwaring en versterking van een robuust open ruimte netwerk biedt op veel van deze uitdagingen een antwoord. Tal van (ruimtelijke) processen, projecten en programma’s zijn reeds lopende in het projectgebied, maar een gezamenlijke regie is echter noodzakelijk om de opgaves geïntegreerd aan te pakken. Hiertoe dienden RLRL, Natuurpunt en ANB in 2015 een aanvraag tot strategisch project (toen nog ‘Natuur in en rond Mechelen’) in, dat eind december 2015 door toenmalig Vlaams minister Joke Schauvlieghe werd goedgekeurd. Op 1 juni 2026 schoot het project officieel uit de startblokken met de aangeworven projectcoördinator. ORIOM evolueerde snel van een bottom-up initiatief naar een intersectoraal gedragen en slagkrachtig project dat, door aan te takken op lopende gebiedsinitiatieven, een bovenlokale dynamiek en samenwerking op gang bracht. Een deeltijdse projectmedewerker werd in de loop van ORIOM 1 aangeworven. De verwezenlijkingen werden gehonoreerd met de toekenning van een 2de en ondertussen ook een 3de strategisch project, dat op 1 januari 2023 van start is gegaan.
Dankzij het uitgebreide voortraject van visie- en actieprogrammavorming, groot- en kleinschalige terreinrealisaties, de opstart van operationele gebiedscoalities en doorgedreven draagvlakvorming, trekt ORIOM 3 voluit de kaart van uitvoering. De gemeenten namen de fakkel over van RLRL, Natuurpunt en ANB als initiatiefnemer en zullen het strategisch project tot de afloop aansturen.
1.2. Doelstelling
Deze samenwerkingsovereenkomst betreft de verderzetting van de organisatie van de projectcoördinatie van ORIOM. Dit project is gericht op de feitelijke realisatie van het projectvoorstel “gebiedsprogramma Open ruimte in het Mechels Rivierenland”, ingediend in kader van de dertiende oproep voor strategische projecten van het Departement Omgeving.
De gemeenten keurden dit projectvoorstel voorafgaand aan de indiening reeds goed. Met deze samenwerkingsovereenkomst worden de afspraken omtrent aansturing, samenwerking, rapportage en financiering van ORIOM tussen de partnergemeenten, en de werkgever, zijnde RLRL, en ORIOM geformaliseerd.
Artikel 2. Organisatie van de samenwerking
Artikel 2.1. Organisatie coördinatieteam
Het coördinatieteam bestaat uit de projectcoördinator en een deeltijdse projectmedewerker die instaan voor de dagdagelijkse werking van ORIOM. Ze vormt de draaischijf tussen de verschillende overleg- en stuurorganen en zorgt voor de verslagen van de verschillende bijeenkomsten en het opvolgen van afspraken. Het is de stuwende kracht die ervoor zorgt dat de verschillende overheden en stakeholders mee de hefboomprojecten van het gebiedsprogramma realiseren.
RLRL neemt voor de projectcoördinator en -medewerker de volledige taak van werkgever op in het kader van deze overeenkomst (personeelsadministratie, verzekeringen, kantoorbenodigdheden, communicatieve ondersteuning…). De projectcoördinator en/of –medewerker zullen echter op regelmatige basis werken op de kantoren van de partnergemeenten om een vlotte terugkoppeling en samenwerking met de gemeentelijke ambtenaren en bestuurders te onderhouden. De gemeente stelt hiervoor een bureau met Wifi-verbinding ter beschikking.
In geval van een nieuwe aanwerving of aanstelling binnen het coördinatieteam maakt RLRL in samenwerking met het projectbureau en de stuurgroep een inschatting van het gewenste profiel en competenties van de projectcoördinator en/of –medewerker. Een jury samengesteld door RLRL en de partnergemeenten, vertegenwoordigd in het projectbureau, beoordelen samen van de kwaliteit van de kandida(a)t(en) en beslissen over de aanwerving.
De voltijdse inzet van een projectcoördinator voor de uitvoer van het gebiedsprogramma en de halftijdse inzet van de projectmedewerker worden vooropgesteld. De coördinatiesubsidies voor strategische projecten kunnen aangevuld worden met andere financieringskanalen (bv. Water-Land-Schap) om deze inzet aan te houden of uit te breiden. In onderling akkoord tussen RLRL en de gemeenten, vertegenwoordigd in het projectbureau, kan hiervan worden afgeweken.
Artikel 2.2. Organisatie projectbureau
Het projectbureau omvat het coördinatieteam, een ambtelijke vertegenwoordiger per betrokken gemeente en één van de drie regionale landschappen (in functie van agenda) als vaste kern. Deze kan aangevuld worden met andere instanties in functie van agenda. Het projectbureau komt 3 à 4 keer per jaar samen en evalueert en plant de voortgang van het strategisch project. Ze waakt over de gecoördineerde uitvoer van het gebiedsprogramma, de werking van en afstemming binnen de projectstructuur, begroting en financiën, netwerk en communicatieacties en bereidt de stuurgroepvergaderingen voor. Bijkomende projectbureauvergaderingen kunnen steeds ingepland worden op eenvoudige vraag van de leden.
Het projectbureau zal volgens een beurtrol telkens in één van de partnergemeenten worden georganiseerd op initiatief van het coördinatieteam.
De gemeente vaardigt een ambtelijke vertegenwoordiger én een plaatsvervanger af voor het projectbureau.
Artikel 2.3. Organisatie Stuurgroep
De stuurgroep staat in voor de aansturing van het hele project en zet de belangrijkste strategische krijtlijnen uit op het vlak van inhoudelijke accenten, planning, realisatie en beheer, alsook op financieel en communicatief vlak. De stuurgroep beslist over het formuleren van gezamenlijke adviezen/standpunten, het goedkeuren van subsidieaanvragen, het bewaken en goedkeuren van visies, strategieën en actieplannen (studies, terreinrealisaties…), het goedkeuren van wijzigingen in de projectstructuur en van te betrekken partners. Bijkomende stuurgroepvergaderingen kunnen steeds ingepland worden op eenvoudige vraag van de leden.
Net zoals het projectbureau zal de stuurgroep telkens volgens een beurtrol telkens in één van de partnergemeenten worden georganiseerd.
De gemeente vaardigt een bestuurlijke (politieke) vertegenwoordiger én een plaatsvervanger af voor de stuurgroep.
Artikel 2.4 Rapportage
Het coördinatieteam geeft op elke vergadering van het projectbureau en de stuurgroep een overzicht van de ondernomen en geplande acties. Twee keer per jaar, bij de oplevering van de verplichte halfjaarlijkse rapportage aan Departement Omgeving, zal het inhoudelijk en financieel voortgangsrapport ook worden overgemaakt en worden toegelicht aan het projectbureau en de stuurgroep.
Artikel 3. Autonomie en onafhankelijkheid van het coördinatieteam
Zoals vastgelegd door de “Code van Samenwerking” van Departement Omgeving, bezit het coördinatieteam vrijheid van handelen binnen het kader van het strategisch project. Het coördinatieteam kan (op eigen initiatief) spreken met wie nodig is voor het project.
Het coördinatieteam houdt rekening met de belangen, eigenheid en gelijkwaardigheid van de verschillende actoren en beleidsniveaus in de projectstructuur. Belangen van RLRL en de partnergemeenten mogen niet de overhand nemen in de acties van het coördinatieteam. Het coördinatieteam mag standpunten innemen die niet per se stroken met die van een bepaalde projectpartner en handelt naar de doelstellingen van het strategisch project, zoals gesteld in de aanvraag. Anderzijds moeten reeds genomen beslissingen en bevoegdheden van de actoren worden gerespecteerd en kan het coördinatieteam geen schriftelijke of formele standpunten daartegen innemen of inbrengen.
Het coördinatieteam neemt geen reguliere taken van RLRL en de partnergemeenten (of bij uitbreiding andere projectpartners) op binnen de afgesproken inzet voor het strategisch project. Conform het BVR van 2007 wordt de projectcoördinator voltijds tewerkgesteld in deze functie, dit betekent minstens 80%. De projectcoördinator neemt binnen de voorziene coördinatieopdracht geen andere (betaalde) functies op of aanvaardt geen taken in de reguliere werking van de aanvrager. Tegelijk neemt de projectcoördinator geen verantwoordelijkheden op waar specifieke of particuliere belangen moeten worden vertegenwoordigd (bv. een mandaat in een andere organisatie).
Artikel 4. Communicatie
Gedurende de overeenkomst zal op regelmatige basis gecommuniceerd worden over ORIOM en de realisaties. ORIOM engageert zich tot het plaatsen van regelmatige social mediaberichten, drie nieuwsbrieven per jaar en de (mede-)organisatie van één publieksevenement per jaar.
De gemeenten, en bij uitbreiding alle partners, hebben het recht om op eigen initiatief te communiceren rond hun deelname aan het project. Zij zullen echter steeds bij de communicatie inhoudelijk terugkoppelen met het coördinatieteam van ORIOM zodat wordt voldaan aan de communicatievoorwaarden van het subsidiereglement van strategische projecten.
Op externe communicatiemomenten stelt het coördinatieteam zich voor als coördinator en/of medewerker van het strategisch project en niet als medewerker van RLRL, van de partnergemeenten of van andere partners.
De partnergemeenten engageren zich om een bijdrage te leveren in de uitvoering van de communicatie die in kader van dit project uitgewerkt zal worden met het doel de doelgroepen en het grote publiek te informeren en te sensibiliseren. Ze stellen allen hun opgebouwde expertise, kennis en contacten te beschikking van het project.
Artikel 5. Financiële bepalingen
Artikel 5.1. Subsidies en cofinanciering
Strategische projecten krijgen een subsidie voor de loon- en werkingskosten van een professionele projectcoördinatie, voor 80% van de gemaakte kosten, tot maximum 100.000 euro per jaar, gedurende maximaal drie opeenvolgende jaren. De 20%-cofinanciering, welke €25.200 bedraagt, wordt gelijk verdeeld over de 7 initiatiefnemende gemeenten, à rato van €3.600.
RLRL bezorgt jaarlijks, in de winterperiode van 2023, 2024 en 2025, een schuldvordering aan de partnergemeenten.
Artikel 5.2. Aanwending van het projectbudget en financiële verantwoording
Het projectbudget vermeld onder art 5.1. wordt integraal ingezet voor de personeelsinzet en projectmatige uitgaven van de projectcoördinator en -medewerker. Dit omvat:
Het coördinatieteam en het projectbureau waken over de besteding van de geldelijke middelen en een evenwichtige inhoudelijke verdeling van de werktijd over de initiatiefnemende gemeenten.
Artikel 6. Looptijd van de overeenkomst
De looptijd van deze overeenkomst heeft betrekking op de periode van drie jaar gelijklopend met de start en het einde van ORIOM, dus van 1 januari 2023 tot en met 31 december 2025. ORIOM heeft de intentie om verder gezet te worden en uit te groeien tot een verzelfstandigde projectwerking. Samen met de partnergemeenten, RLRL, ORIOM en mogelijks ook andere partners zal dit worden geconcretiseerd in de loop van 2025.
Artikel 7. Wijzigingen
Wijzigingen van of aanvullingen op de bepalingen van deze overeenkomst worden na wederzijds akkoord tussen partijen van kracht door middel van een door de drie partijen ondertekend schrijven, dat aan deze overeenkomst wordt gehecht. Indien een bepaling van deze overeenkomst nietig is of al dan niet door een rechterlijke uitspraak wordt vernietigd, zullen de overige bepalingen van deze overeenkomst van kracht blijven. Partijen zullen over deze nietig verklaarde bepalingen overleg plegen teneinde een vervangende regeling te treffen in de geest van deze overeenkomst. De in het hoofd van deze overeenkomst genoemde adressen van partijen gelden als adressen aan welke partijen rechtsgeldig tegenover elkaar kennisgevingen kunnen richten.
Artikel 8. Betwistingen
De partijen gaan de verbintenis aan onderhavige overeenkomst te goeder trouw uit te voeren en ingeval van betwisting te zoeken naar een minnelijke schikking. Elke partij is verplicht het coördinatieteam onmiddellijk te informeren over elk feit dat de uitvoering van de overeenkomst in gevaar brengt. In geval een projectpartner na herhaaldelijke aanmaning van het projectbureau of het coördinatieteam bepaalde verplichtingen niet naleeft, kan het projectbureau deze partner zo nodig en na ingebrekestelling, met onmiddellijke ingang uitsluiten van verdere deelname aan het project. De overeenkomst en alle geschillen die hieruit voortvloeien of er verband mee houden zijn onderworpen aan de nationale en regionale regelgeving. Voor alle geschillen en betwistingen betreffende deze overeenkomst die niet in der minne kunnen geregeld worden zijn de rechtbanken van Antwerpen bevoegd.
Opgesteld in drie exemplaren te Mechelen op 01/03/2023.
Artikel 2 - Vaardigt voor de stuurgroep (politieke vertegenwoordiging) Mieke Van den Brande af als effectief lid, en Lode Van Looy als plaatsvervanger.
Artikel 3 - Vaardigt voor het projectbureau (ambtelijke vertegenwoordiging) Cynthia Berardocco af als effectief lid, en Jan Pluys als plaatsvervanger.